امامت و پیشوایی بعد از پیامبر ص

واژه «امام» به معنای پيشوا است. كسى كه عده‏اى تابع و پيرو او هستند اعم از آنكه آن پيشوا عادل باشد يا باطل و گمراه ؛ لذا در قرآن چنین آمده است : فقاتلوا أئمه الکفر (توبه 12) پس با پيشوايان كفر بجنگيد.

امامت در اصطلاح ناظر به پیشوایی و رهبری امت بعد از پیامبر ص است که اهل سنت آن را جزو فروع دین و شیعه آن را جزو اصول دین می داند. رهبری امت بعد از پیامبر از دو جنبه قابل بررسی است : یکی رهبری سیاسی و اجتماعی و دیگری رهبری علمی و مرجعیت دینی که ما به تفصیل به بررسی آن دو می پردازیم :

اين نامه را امام از سرزمين «حاضرين» هنگام باز گشت از «صفين» به او نوشته است.

(اين نامه‏اى است) از پدرى فانى، معترف به سختگيرى زمان، كه آفتاب عمرش رو به غروب است، و خواه ناخواه تسليم گذشت دنياست، هم او كه در منزلگاه پيشينيان سكنى گرفته، و فردا از آن كوچ خواهد كرد به فرزندى آرزومند، آرزومند چيزى كه هرگز بدست نمى‏آيد، و در راهى گام مى‏نهد كه ديگران در آن گام نهادند و هلاك شدند به كسى كه هدف بيماريها است، گروگان روزگار، در تير رس مصائب، بنده دنيا، بازرگان غرور، بدهكار و اسير مرگ، هم پيمان اندوهها، قرين غمها، آماج آفات و بلاها، مغلوب شهوات، و جانشين مردگان

ارزش و اعتبار

پیامبر اسلام هنگام رحلت دو امانت گرانبها برای جهانیان به ودیعه نهاد که عبارتند از قرآن و عترت طاهرین آن حضرت.

امام علی (ع) بزرگ‌ترین معلم وحدت است. چون در حالی که خار در چشم و استخوان در گلویش بود، باز هم به خاطر مصلحت و وحدت اسلام سکوت کرد. سیاست امیرالمومنین (ع) دفاع از مسلمین در برابر دشمنان اسلام و وحدت اسلامی و گفت‌وگوی انتقادی غیردشمنانه در درون جهان اسلام بوده است.

از ديدگاه  امام علي (ع)، عدل و عدالت داراي چندي معني و مفهوم است:

1-  يكي از معاني عدل و عدالت از ديدگاه امام علي (ع)، " محق بودن هر فرد نسبت به حقي که به طور مشروع دارد، مي باشد".

امام علي (ع) احقاق حقوق مردم را يك رويه اي عادلانه و از وظايف حاکم اسلامي مي داند و در اين رابطه مي فرمايد:

]خوارترين افراد نزد من عزيز است تا حق او را باز گردانم و فرد قوي در نزد من پست و ناتوان است تا حق او را بازستانم.[ (خطبه 37، نهج البلاغه،  ص 91).

]مرد را سرزنش نکنند که چرا حق اش را با تأخير مي گيرد، بلکه سرزنش در آنجاست که آنچه حق اش نيست بگيرد.[ (نهج البلاغه، حکمت 166،  ص 667).

]هيچ عدلي سودمندتر از بازگرداندن  مظلمه و اداي ديون نمي باشد.[ (غرر الحكم1 ،  ص 187).

* درحالیكه حضرت امام علی ع درمحراب نماز محو خدا بودند چگونه هنگام آمدن گدا متوجه شدند و انگشتر را به او دادند؟!!

این پرسش از دیر باز مطرح بوده است. فخر رازى یكی از مفسرین اهل سنت نیز آن را در كتاب خویش مطرح كرده است. در جواب این سؤال باید گفت: اولا) ذكر این نكته نیز لازم است كه معنى غرق شدن در توجه به خدا این نیست كه انسان بى اختیار احساس خود را از دست بدهد، بلكه با اراده خویش توجه خود را از آنچه در راه خدا و براى خدا نیست برمى گیرد. ثانیا) آنچه با روح عبادت سازگار نیست، توجه به مسائل مربوط به زندگى مادى و شخصى است و اما توجه به آنچه در مسیر رضاى خدا است، كاملا با روح عبادت سازگار است و آن را تاكید مى كند. ثالثا) شنیدن صداى سائل و به او كمك كردن توجه به خویشتن نیست، بلكه عین توجه به خدا است. امام على(علیه السلام) در حال نماز از خود بیگانه بود نه از خدا، و مى دانیم بیگانگى از خلق خدا بیگانگى از خدا است؛ و به تعبیر روشن تر، پرداختن زكات در نماز انجام عبادت در ضمن عبادت است.

اصول اسلامي در سبك رهبري

در مديريت و رهبري ديني دو اصل اساسي مطرح است:  اصل محبت و دوستي و اصل شدت و سختگيري. مديران و رهبران موظفند همه امور را بر اساس دوستي و ملاطفت انجام دهند و تا اين ابزار كارساز است، حق استفاده از شدت عمل را ندارند. اما اگر با مشكل مواجه شوند و اين روش كارايي خود را از دست دهد، ناچار بايد با شدت و سختگيري امور را دنبال كنند. حال به اختصار در اين دو مورد توضيح داده مي شود: