امامت و پیشوایی بعد از پیامبر ص

واژه «امام» به معنای پيشوا است. كسى كه عده‏اى تابع و پيرو او هستند اعم از آنكه آن پيشوا عادل باشد يا باطل و گمراه ؛ لذا در قرآن چنین آمده است : فقاتلوا أئمه الکفر (توبه 12) پس با پيشوايان كفر بجنگيد.

امامت در اصطلاح ناظر به پیشوایی و رهبری امت بعد از پیامبر ص است که اهل سنت آن را جزو فروع دین و شیعه آن را جزو اصول دین می داند. رهبری امت بعد از پیامبر از دو جنبه قابل بررسی است : یکی رهبری سیاسی و اجتماعی و دیگری رهبری علمی و مرجعیت دینی که ما به تفصیل به بررسی آن دو می پردازیم :

بررسی خطبه متقین (همام)

آثار مستقلی در شرح خطبه متقین نگاشته شده است از جمله :

1-اخلاق اسلامی در نهج البلاغه (2 جلد) ؛ تالیف : آیه الله مکارم شیرازی

2-متقین (دریافتی ادبی از خطبه متقین) ؛ تالیف : سید مهدی شجاعی

3-اوصاف پارسایان ؛ تالیف : دکتر سروش

فهرست مطالب نامه

1- ضرورت خود سازى

2- اخلاق رهبرى (روش برخورد با مردم)

3- پرهيز از غرور و خود پسندى

4- مردم گرايى، حق گرايى

5- ضرورت راز دارى

6 - جايگاه صحيح مشورت

7- اصول روابط اجتماعى رهبران

8- شناخت اقشار گوناگون اجتماعى

اوّل سيماى نظاميان

دوّم سيماى قضات و داوران

سوّم سيماى كارگزاران دولتى

چهارم سيماى ماليات دهندگان

پنجم سيماى نويسندگان و منشيان

ششم سيماى بازرگانان و صاحبان صنايع

هفتم سيماى محرومان و مستضعفان

9- اخلاق اختصاصى رهبرى

10- اخلاق رهبرى با خويشاوندان

11- روش برخورد با دشمن

12 - هشدارها

اوّل-  هشدار از خون ناحق

دوّم-  هشدار از خود پسندى

سوّم-  هشدار از منّت گذارى

چهارم-  هشدار از شتابزدگى

پنجم - هشدار از امتياز خواهى

رضامندى، بستر موفقيت و كاميابى است. هيچ انسان موفّقى نيست كه از هنر «رضايت از زندگى» برخوردار نباشد. انسان‏هاى موفّق كسانى‏اند كه با زندگى خود مشكلى ندارند. اشتباه نكنيد! نمى‏گويم «در زندگى» خود مشكلى ندارند؛ بلكه مى‏گويم «با زندگى» خود مشكلى ندارند. مشكلْ داشتن در زندگى، يك چيز است و مشكل داشتن با زندگى، چيز ديگر.اتفاقاً در بيشتر موارد، انسان‏هاى موفّق با مشكلات زيادى دست و پنجه نرم كرده‏اند؛ اما احساس‏نارضايتى‏از زندگى‏نداشتند. مى‏توان گفت: رضامندى از زندگى يكى از رازهاى ناشناخته زندگى انسان‏هاى موفّق است.

رضايت چيست؟ خوش‏بختى كجاست؟

اين نامه را امام از سرزمين «حاضرين» هنگام باز گشت از «صفين» به او نوشته است.

(اين نامه‏اى است) از پدرى فانى، معترف به سختگيرى زمان، كه آفتاب عمرش رو به غروب است، و خواه ناخواه تسليم گذشت دنياست، هم او كه در منزلگاه پيشينيان سكنى گرفته، و فردا از آن كوچ خواهد كرد به فرزندى آرزومند، آرزومند چيزى كه هرگز بدست نمى‏آيد، و در راهى گام مى‏نهد كه ديگران در آن گام نهادند و هلاك شدند به كسى كه هدف بيماريها است، گروگان روزگار، در تير رس مصائب، بنده دنيا، بازرگان غرور، بدهكار و اسير مرگ، هم پيمان اندوهها، قرين غمها، آماج آفات و بلاها، مغلوب شهوات، و جانشين مردگان

انسانى كه به ‏شگفتى يك كتاب يا يك مجموعه پى‏مى‏برد، گاه با تأمل مستقيم از اين شگفتى آگاه مى‏شود و گاه نيز در آينه گفتار بزرگان مطلبى را مى‏خواند و آنگاه زمينه تأمل برايش فراهم مى‏شود و سپس به‏شگفت مى‏آيد.

بسيارى از علماى شيعه و اهل‏سنت و دانشمندان مسيحى كتاب نهج‏البلاغه را ستوده‏اند؛ آن‏گونه كه در آينه گفتار آنها مى‏توان مطالبى را براى تعمق برگزيد و براى مراجعه به اين «برادر قرآن» راغب شد. دراين‏باره هفت ديدگاه را برگزيده‏ايم:

در آموزه های دینی و به ویژه نهج البلاغه رشد و تربیت انسان با مانع بزرگی به نام «دشمن» مواجه است. به عبارت دیگر صحنه امتحان بشر ، صحنه جنگ است . جنگ و دشمنی واژگانی اند که نشان دهنده آن است نیروها و افرادی نه تنها در صدد ایجاد مانع که در صدد آسیب زدن جدی به فرد هستند. از همین رو شناخت آن ها امری لازم و ضروری است .