اميرالمؤمنين علي عليه‏السلام الگوي همیشگی است كه مي‏توان همه كمالات را در او سراغ گرفت و بدان‏ها اقتدا كرد. آن حضرت نه‏تنها از آنِ شيعيان كه الگوي همه مسلمانان و جمله آزادگان است. امام علي عليه‏السلام، تجسم ارزش‏هاي ديني و اسلام مجسّم است، انساني در اوج عرفان، عبادت، سلوك و در عين حال سياست‏مدار و جامعه‏ساز. شدت عمل را با رحمت و عطوفت به مؤمنان آموخت؛ اهل مداهنه نبود و هيچ‏گاه حقيقت را قرباني مصلحت نكرد. كتاب فضل علي عليه‏السلام چندان پربرگ‏وبار است كه براي خواندن آن چند نقدِ عمر بايد و تنها مي‏توان شمه‏اي از فضايل ناپيداي علوي را واكاويد و پيش روي همگان نهاد.

در سياستى كه اميرمؤمنان (ع) تبيين كرده و بر آن اساس، سياست‏ورزى نموده است، معيارهايى كلى كه جهت سياست را روشن مى‏كند، وجود دارد. اين معيارها بر هر برنامه‏ريزى، تصميم‏گيرى و اقدام سياسى حاكم است و از آنها مى‏توان به خطوط كلى سياست تعبير كرد، كه به مهمترين آنها پرداخته مى‏شود:

سياست عرصه ‏اى آفت‏ خيز است و اگر با حراست نَفْس، حاكميت اخلاق و مَهار قدرت همراه نباشد، آدمى را در دام قدرت‏طلبى، خودكامگى، عقل‏گريزى، خشونت‏ورزى، دنيازدگى، انحصارطلبى، دروغگويى، فريبكارى، زورگويى، كينه‏توزى، حب و بغض افراطى، رياكارى، گردن‏فرازى، سازش‏كارى و دام‏هاى بسيار ديگر فرو مى‏برد و فرد و جامعه را به تباهى مى‏كشاند. بنابراين لازم است از چنين امورى به‏عنوان اصول سلبى پرهيز شود. در ذيل به برخى از اين آفات پرداخته مى‏شود.

ناهنجاري‌هاي اخلاق اجتماعي

در گفت‌وگوهاي رايج و نوشته‌هاي موجود، مسائل اجتماعي در كنار مسائل اقتصادي، فرهنگي، اخلاقي، سياسي و مانند آن بيان مي‌شود. به اين صورت كه مسائل جامعه را به مسائل اخلاقي، علمي، فرهنگي، هنري و غيره تقسيم مي‌كنند و براي هريك، مصداق‌هايي را در نظر مي‌گيرند. براي نمونه، مسائل اجتماعي و مصداق‌هاي آن در اين تقسيم‌بندي عبارتند از: خانواده؛ عدالت؛ تعاون؛ اخلاق؛ امر به معروف و نهي از منكر؛ احترام به قانون و مانند آن. گاه مسائل اجتماعي در مقابل مسائل فردي قرار مي­گيرد و گفته مي‌شود مسائل جامعه‌ انساني، يا اجتماعي است يا فردي. مسائل اجتماعي نيز خود به مسائل اخلاقي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي، هنري و مانند آن تقسيم مي‌شود كه در اين زمينه، تقسيم‌بندي مشخص و دقيقي وجود ندارد تا بر اساس آن عمل شود.1

در اين پژوهش، ‌به استناد آنچه از عنوان «ناهنجاري‌هاي اخلاق اجتماعي» به ذهن مي‌رسد، تقسيم نوع دوم، ملاك بررسي قرار گرفته است. به اين معنا كه ناهنجاري‌هاي اخلاقي، گاه لازم است و گاه متعدي و آن زماني است كه اين دسته از ناهنجاري‌ها، وارد حريم ديگران مي‌شود و بر ديگران تأثير مستقيم مي‌گذارد. در حقيقت، اين­گونه ناهنجاري‌‌ها تأثير و تأثر متقابل دارد و سلامت اخلاقي افراد جامعه را به خطر مي‌اندازد. گفتني است به ناهنجاري‌هايي كه اين حالت را ندارند، هرچند ديگران را تحت تأثير غيرمستقيم قرار مي‌دهند، ناهنجاري‌هاي اخلاق اجتماعي نمي‌گويند، ‌بلكه اين ناهنجاري‌ها در حوزه‌ اخلاق فردي قرار مي‌گيرند.

با توجه به آنچه گفته شد، تعريف ناهنجاري‌هاي اخلاق اجتماعي، عبارت است از عواملي كه سبب تباهي و نابودي اخلاق اجتماعي مي‌شود و افراد جامعه را از مسير سعادت و خوشبختي مادي و معنوي خارج مي‌كند و روابط سالم و پايدار اجتماعي را مختل مي‌سازد. اين ناهنجاري‌هاي اخلاقي، غيرفردي هستند و اخلاق فردي، خانوادگي و مانند آن را دربرنمي‌گيرند، بلكه آثار اين‌گونه انحراف‌ها،‌ متوجه جامعه‌ و افراد آن است.

1. محمدرضا تويسركاني، الگوي برتر (شيوه مبارزه‌ پيامبر با مفاسد اجتماعي)، ص 18.

قانون جذب و دفع :

قانون " جذب و دفع " يكقانون عمومی است كه بر سرتاسر نظام‏ آفرينش حكومت می‏كند . از نظر جوامع علمی امروزبشر مسلم است كه هيچ‏ ذره‏ای از ذرات جهان هستی از دائره حكومت جاذبه عمومی خارجنبوده و همه‏ محكوم آنند . از بزرگترين اجسام و اجرام عالم تا كوچكترين ذرات آندارای‏ اين نيروی مرموز به نام نيروی جاذبه هستند و هم به نحوی تحت تأثير آن‏می‏باشند
بشر دورانهای باستان به جاذبه عمومی جهان پی نبرده بود و ليكن به وجودجاذبه در برخی اجسام پی برده بود و بعضی از اشياء را سمبل آن می‏دانست ، چونمغناطيس و كهربا . تازه ، ارتباط جاذبی آنها را نسبت به همه چيز نمی‏دانست بلكه بهيك ارتباط خاصی رسيده بود ، ارتباط مغناطيس و آهن ، كهربا و كاه

اصول اسلامي در سبك رهبري

در مديريت و رهبري ديني دو اصل اساسي مطرح است:  اصل محبت و دوستي و اصل شدت و سختگيري. مديران و رهبران موظفند همه امور را بر اساس دوستي و ملاطفت انجام دهند و تا اين ابزار كارساز است، حق استفاده از شدت عمل را ندارند. اما اگر با مشكل مواجه شوند و اين روش كارايي خود را از دست دهد، ناچار بايد با شدت و سختگيري امور را دنبال كنند. حال به اختصار در اين دو مورد توضيح داده مي شود:

13 ـ خوش‏رفتاري با ابن ملجم و پيشنهاد عفو يا قصاص منصفانه‏ي او

يكي از بزرگ‏ترين فرازهاي اخلاقي زندگي آموزنده‏ي امام علي عليه‏السلام، رفتار بزرگوارانه و جوان‏مردانه‏ي او با قاتل كينه‏توز و ناجوانمرد خويش؛ ابن ملجم است. علي عليه‏السلام در گذشته به ابن ملجم محبت‏ها كرده و با وجود آگاهي از نيّت پليدش او را آزاد گذارده بود و اينك فرق مبارك‏اش به شمشير كين او شكافته شده بود. با اين حال، از لطف و نوازش در حق قاتل خودداري نكرد.

پس از آن كه ابن ملجم در مسجد كوفه، شمشير زهرآگين خود را بر فرق مبارك علي عليه‏السلام وارد كرد، امام فرياد زد: «او را بگيريد و نگذاريد فرار كند».1 مردم در پي او دويدند و سرانجام، قثم بن عباس پيش تاخت و او را بغل كرد و به زمين كوبيد و دست بسته او را به خانه‏ي علي عليه‏السلام آورد.